Η αρχαία, κλασική ελληνική λογοτεχνία από νωρίς κέντρισε το ενδιαφέ- ρον λογίων ξένων εσπεραντιστών, που καταπιάστηκαν µε τη µετάφρασή τους στν Εσπεράντο. Το 1895-1896 εκδόθηκαν στη Νυρεµβέργη οι τέσσερις πρώτες ραψωδίες του κορυφαίου έπους του Oµήρου "Ιλιάς" (Iliado,) σε µετάφραση του Ρώσου εσπεραντιστή Antoni Kofman. Η πρώτη µάλιστα ραψωδία από εκείνη τη µετάφραση περιλήφθηκε και στο έργο του Ζάµενχοφ "Θεµελιώδης Χρηστοµάθεια" (Fundamenta Krestοmatio), του 1903, η οποία περιλαµβάνει επιλεγµένα από τον ίδιο κείµενα, δείγµατα άριστης γραφής και ορθής χρήσης της γλώσσας σε όλους τους τοµείς, δοκίµια, άρθρα, µυθιστορήµατα, ποιήµατα, µεταφράσεις, κ.ά.

Πολύ αργότερα, το 1932, παρουσιάστηκε το άλλο κλασικό έργο του Οµήρου, "Οδύσ- σεια" (Odiseado), σε µορφή πεζού λόγου, µεταφρασµένο από τον Ολλανδό καθηγητή της Ελληνικής Wiel Manders, ενώ τον επόµενο χρόνο εµφανίστηκε η 10η ραψωδία του ιδίου έπους, σε έµµετρη (εξάµετρη) µετάφραση από τον Άγγλο Giles Dixey. Επίσης, το από- διδόµενο στον Όµηρο ηρωικό-κωµικό ποίηµα "Βατραχοµυοµαχία" εκδόθηκε το 1908 στο Παρίσι, σε µετάφραση του Γάλλου Εrnest Deligny.

Επίσης, έχουν εκδοθεί: 

Από τους τραγικούς: 

• το 1907 µεταφρασµένη η πρώτη σκηνή του έργου "Οιδίπους Τύραννος" (Reĝo Edipo) του Σοφοκλή από τον Γάλλο Ε. Préaubert, 
• το 1960 ολόκληρα τα έργα "Οιδίπους Τύραννος" (Reĝo Edipo) και "Αντιγόνη" (Antigona) του Σοφοκλή από τον Ουαλό καθηγητή της Ελληνικής Douglas B. Gregor, 
• το 1975 το "Βάκχαι" (Bkhaninoj) του Ευριπίδη, 
• το 1982 το "Προµηθέας Δεσµώτης" (Prometeo Ligita) του Αισχύλου, 
• το 1985 τα "Τρωάδες" (Trojaninoj) και "Ιφιγένεια εν Ταύροις" (Ifigenio en Taŭrido) του Ευριπίδη και τα τέσσερα έργα, µεταφρασµένα από τον Σκωτσέζο καθηγητή της Ελληνικής και Λατινικής, Albert Goodhair. 

 

Από τους φιλοσόφους: 

• το 1981 τα έργα "Απολογία του Σωκράτους" (Apologio de Sokrato) και "Κρίτων" (Kritono) του Πλάτωνα, µεταφρασµένα από τον Σκωτσέζο Albert Goodheir, 
• το 1983 το "Εισαγωγή στις Κατηγορίες του Αριστοτέλη" (Enkoduko en la kategoriojn de Aristotelo) του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Πορφυρίου του Τύριου, σε µετάφραση του Βραζιλιάνου Evaldo Pauli, 
• τo 1990 το έργo "Tα Αποσπάσµατα του Ηρακλείτου" (Herakleitos: La fragme ntoj) σε µετάφραση του Ολλανδού Ελληνιστή Gerrit Berveling, 
• το 1993 το έργο "Πολιτεία" (La Respubliko) του Πλάτωνα, σε µετάφραση του Αυστραλού Donald Broadribb και έκδοση από τον Εσπεραντικό Σύνδεσµο Αυστραλίας, 
• τo 2006 τα έργα του Πλάτωνα "Φαίδων" (Fedono), "Κρίτων" (Kritono) και "Απολογία του Σωκράτους" (Apologio de Sokrato), σε µετάφραση του Σπύρου Σαραφιάν. 

 

Από τους ιστορικούς: 

• τo 2006 το µεγάλο ιστορικό έργο "Ιστορία" του Ηροδότου (Hisorio de Herodo- to), µεταφρασµένο από τον Σπύρο Σαραφιάν. 
• το 2015 οι βιογραφίες των Περικλή, Λυκούργου και Μ. Αλεξάνδρου από το έργο «Παράληλοι Βίοι» (Tezeo/Romulo, Likurgo/Numo) του Πλουτάρχου, από τον Σπύρο Σαραφιάν. 

 

Από τα έργα του Αισώπου: 

• το 1891 το έργο "50 Παραµύθια του Αισώπoυ" (50 Fabeloj de Ezopo), σε µετάφραση του Ρώσου Ivan Lojko, 
• το 1932 επανεκδόθηκε το παραπάνω έργο, µε τον τίτλο "Μύθοι του Αισώπου" (Fabloj de Ezopo) από τον Ιάπωνα Ossaka Kenĵi, 
• το 1954 το έργο "50 Μύθοι του Αισώπου" (50 Fabloj de Ezopo) από τον Ιάπωνα Nakagaki Koĵiro, 
• τo 1954 το έργο "Σοφία Αισώπου" (Saĝeco de Ezopo) σε έµµετρη µορφή, µεταφρασµένο από τον Ούγγρο Κálmán Kalocsay. 

 

Έργα άλλων: 

• το 1976 τα µυθιστορήµατα "Δανάη Βραϊλα" (Danai Vraila) και "Ανθρώπινη Ψυχή" (Homa Animo), έργα της συγγραφέως Δέσποινας Πατρινού, µεταφρασµένα από την ίδια στην Εσπεράντο, 
• ο 1990 το έργο "Το Πρωτοευαγγέλιο κατά Ιάκωβο" (La Praevangelio laŭ Ja- kobo) σε µετάφραση του Ολλανδού Ελληνιστή Gerrit Berveling, 
• το 2006 το έργο "Ασκητική" (Asketiko) του Ν. Καζαντζάκη, µεταφρασµένο από την Ευδοκία Πατµίου και τον Αδαµάντιο Διαµαντή, 
• το 2014 το πρωτότυπα γραµµένο στην Εσπεράντο, από τον Σπύρο Σαραφιάν, "Ο Τρωικός Πόλεµος" (La Troja Milito), 
• το 2020 το πρωτότυπα γραµµένο στην Εσπεράντο, από τον Σπύρο Σαραφιάν, "Πετράδια από τον Ελληνικό Μυθολογικό και Ιστορικό Θησαυρό" (Gemoj el la Helena Mitologia kaj kaj Historia Trezoro", έργο 456 σελί- δων, που περιλαµβάνει αφηγήσεις 59 αρχαίων ελληνικών µύθων και ι- στορικών γεγονότων. 

Επίσης, αποσπάσµατα διαφόρων έργων από τον πλούτο της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας δηµοσιεύθηκαν, κατά καιρούς, σε διάφορα εσπεραντικά λογοτεχνικά περιοδικά, ή συµπεριελήφθηκαν σε µεγάλες διεθνείς Ανθολογίες, όπως στις: "Από τον Παρνασσό των Λαών" (El Parnaso de Popoloj) το 1913 του Πολωνού Antoni Grabowski, µε 116 ποι- ήµατα από 30 γλώσες και "Αιώνια Ανθοδέσµη" (Eterna Bukedo) το 1931 του Ούγγρου Κálmán Kalocsay, µε έργα µεταφρασµένα από 22 γλώσσες. 

Αξιόλογο, επίσης, είναι το έργο του Γερµανού Julius Penndorf, "Ελληνικοί Πάπυροι" (GrekajPapirusoj), του Γερµανού Julius Penndof, που εκδόθηκε το 1927 στο Βερολίνο, καθώς και η µετάφραση, από την Eλληνική, και σε έκδοση (πρώτη) της Επιτροπής Αγγλικανών Ιερέων, της Βίβλου, που έγινε υπό την καθοδήγηση του Άγγλου John Cyprian Rust, πολύγλωσσου ιεροµένου. Από τα ποιήµατα της Σαπφούς ο Ούγγρος Κálmán Kalocsay µετέφρασε το ποίηµα «Ερωτική Ζηλοτυπία». 

Από νεότερους λογοτέχνες έχουν µεταφραστεί τα ποιήµατα "Ένας γέρος" και "Τείχη" του Κωνσταντίνου Καβάφη και το "Σύµβολο της Πίστεως" από τον Σπύρο Σαραφιάν, το ποίηµα "Στροφές" του Ελληνογάλλου ποιητή Ιωάννη Παπαδιαµαντόπουλου (Jean Moréas) από τον Γάλλο Gaston Varinghien, του Λορέντζου Μαβίλη το ποίηµα "Λήθη" του Λορέντζου Μαβίλη από τη Δέσποινα Πατρινού, το ποίηµα "Οι Ρίζες του Κό- σµου" του Γιάννη Ρίτσου από την Lucija Borčić και επιλογή από Μύθους του Αισώπου, από τον Κωνσταντίνο Ζαχαράκη, 

Ακόµα, έργα ξένων συγγραφέων, µε θέµατα αντληµένα από την ελληνική µυθολογία, ιστορία και λογοτεχνία, µεταφράστηκαν στην Εσπεράντο. Το πρώτο ήταν το έργο «Η Ιφιγένεια εν Ταύροις" (Ifigenio en Taŭrido) του Goethe από τη Γερµανική, από τον Ζάµενχοφ το 1908, για να ακολουθήσουν αρκετά, µε τελευταίο, το 1988, σε µετάφραση του Γάλλου George Lagrange από τη Γαλλική, η "Ανδροµάχη" (Andomaka) και η "Φαίδρα" (Fedra) του τραγικού Γάλλου ποιητή και θεατρικού συγγραφέα, Jean Racine. 

Χειρόγραφο από Συλλογή του

Τέλος, πρέπει να αναφερθεί η πολύχρονη εργασία και συγγραφή το 1970 δύο ποιητικών συλλογών στην Εσπεράντο, ανέκδοτων µέχρι στιγµής, από τον αείµνηστο ηθοποιό και εσπεραντιστή Μίµη Φωτόπουλο, µε το εσπεραντοποιηµένο ονοµατεπώνυµό του Dimitrii Lumido. Πρόκειται για τις «Amara Gusto» (Πικρή Γεύση) και «Mia Frato “Nekonata”» (Ο Άγνωστος “Αδελφός” µου)