Στη διάρκεια των αιώνων, το παγκόσµιο πρόβληµα της πολυγλωσσίας απασχόλησε πολλούς µεγάλους του πνεύµατος, φωτισµένες φυσιογνωµίες της ανθρωπότητας (Πλάτων, Κοµένιους, Λάιµπνιτς, Καρτέσιος, Νεύτων, Μοντεσκιέ,Βολταίρος, Νίτσε, Γκάντι, Βερν, Τολστόι, Γκόρκι, Ταγκόρ, Ρολάν κ.ά.)
Οι περισσότεροι από τους φωτισµένους αυτούς ανθρώπους όχι µόνο εντόπισαν το πρόβληµα, αλλά είδαν και τη λύση του στη χρήση µιας κοινής για όλους γλώσσας, µιας γλώσσας διεθνούς. Πολλοί µάλιστα, υποστήριξαν τη χρήση, ως διεθνούς, µιας τεχνητής γλώσσας όχι µιας εθνικής. Κάποιοι, µάλιστα (Αλέξαρχος, Γαληνός, Καρτέσιος, Λάιµπνιτς, Ουίλκινς, Νταλκάρνο, Σιντρ, Σλάιαρ κ.ά.) προσπάθησαν να δηµιουργήσουν µία τεχνητή γλώσσα, µερικοί επινόησαν κάποια σχέδια τέτοιας γλώσσας, όµως κανείς δεν µπόρεσε να παρουσιάσει µια πραγµατική γλώσσα, µια γλώσσα εφάµιλλη των εθνικών γλωσσών.
Ενδεικτικά αναφέρονται µερικές από τις πιο πάνω µεγάλες µορφές της παγκόσµιας διανόησης, που πριν από την εµφάνιση της Εσπεράντο, επισήµαναν την ανάγκη να υπάρξει η διεθνής γλώσσα, µερικοί µάλιστα από αυτούς αποδείχθηκαν “προφήτες” της γλώσσας του Ζάµενχοφ.
ΠΛΑΤΩΝ
(427-347 π.Χ.)
«Οι Θεοί θα ήταν ευµενείς προς την ανθρωπότητα, εάν θα έδιναν σ’ αυτήν κοινή γλώσσα».
ΔΑΝΤΗΣ
(1265-1321, Ιταλός ποιητής)
«Θα υπάρξει γλώσσα που δεν θα είναι ιδιοκτησία κανενός, που θα ακουστεί σε κάθε πόλη και σε κάθε περιοχή, χωρίς να ανήκει σε κάποια συγκεκριµένη πόλη, ή περιοχή. Θα είναι ένας νέος ήλιο, που θα λάµψει εκεί που µέχρι τώρα ήταν σκοτάδι. Κι όµως, άλλοι θα την επικρίνουν γιατί δεν θα έχουν αρκετή γνώση, άλλοι γιατί θα αµφιβάλλουν αν θα είναι κατάλληλη στη λογοτεχνία και άλλοι µόνο από εγωισµό, µια και ήδη γνωρίζουν πολλές ξένες γλώσσες».
ΚΟΜΕΝΙΟΥΣ
(1592-1670, Τσέχος, Μοραβός φιλόσοφος, παιδαγωγός)
«Ο κόσµος χρειάζεται µία κοινή γλώσσα και αν δεν υπάρχει άλλη πιο κατάλληλη για την ανάγκη αυτή, ας προτιµηθεί η Λατινική. Αλλ’ όµως δεν µπορούµε να µην υποστηρίξουµε µε επιµονή µία γλώσσα τελείως καινούργια».
ΚΑΡΤΕΣΙΟΣ
(1596-1690, Γάλλος φιλόσοφος)
«Τολµώ να ελπίζω ότι µε τη δηµιουργία µιας παγκόσµιας γλώσσας, που θα είναι εύκολη στην εκµάθηση, στην προφορά και στη γραφή θα αλλάξει η τύχη του κόσµου».
ΙΣΑΑΚ ΝΕΥΤΩΝ
(1643-1727, Άγγλος φυικός, µαθηµατικός, αστρονόµος, φιλόσοφος)
Υπέρµαχος της διεθνούς γλώσσας. Προσπάθησε δύο φορές να δηµιουργήσει τεχνητή γλώσσα. Σηµειώσεις της προσπάθειάς του αυτής βρέθηκαν σε ηµερολόγιά του.
ΛΑΪΜΠΝΙΤΣ
(1646-1716, Γερµανός, φιλόσοφος, µαθηµατικός, φυσικός, ιστο- ρικός, διπλωµάτης)
«Εάν υπήρχε γλώσσα κοινή πάνω στη γη, η ζωή των ανθρώπων θα καλυτέρευε κατά το ένα τρίτο. Αυτή η παγκόσµια γλώσσα θα ήταν το πιο σπουδαίο όργανο της λογικής. Τολµώ να πω ότι αυτή θα ήταν ο τελευταίος κόπος του ανθρωπίνου πνεύµατος. Είµαι βέβαιος ότι καµιά εφεύρεση δεν είναι τόσο σπουδαία όσο η παγκόσµια γλώσσα και τίποτα δεν θα πετύχει να διαιωνίσει τόσο το όνοµα του επινοητή της όσο αυτή».
ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ
(1689-1755, Γάλλος φιλόσοφος)
«Η επικοινωνία ανάµεσα στους λαούς είναι τόσο επιτακτική, που χρειάζονται µία κοινή γλώσσα».
ΒΟΛΤΑΙΡΟΣ
(1694-1778, Γάλλος φιλόσοφος)
«Η γλωσσική διαφοροποίηση είναι µία από τις µεγαλύτερες µάστιγες της ζωής».