Οι επιτυχίες των πρώτων ανεπίσηµων εσπεραντικών συναντήσεων, οδήγησαν στη διοργάνωση, µε επιτυχία, το 1905, του 1ου Παγκόσµιου Συνεδρίου της Εσπεράντο, στη γαλλική πόλη Boulogne-sur-Μer, στο οποίο συµµετείχαν 688 εσπεραντιστές. Σ’ αυτό, παρευρέθη και ο ίδιος ο δηµιουργός τής γλώσσας, Ζάµενχοφ, καθώς και οι πρώτοι επιφανείς εσπεραντιστές των πρώτων εκείνων ετών. Έτσι, ξεκίνησε η ιστορία των συνεδρίων της Εσπεράντο.
Το 1908 ο Παγκόσµιος Εσπεραντικός Σύλλογος (Universala Esperanto-Asocio, UEA) από την ίδρυσή του, την ίδια χρονιά, ανέλαβε τη διοργάνωση των ετήσιων αυτών παγκόσµιων συνεδρίων. Από τότε µέχρι και σήµερα, τα συνέδρια αυτά γίνονται ανελλιπώς κάθε χρόνο, εκτός από τις περιόδους των δύο παγκοσµίων πολέµων. Επόµενο είναι να έχουν καταγράψει µια δική τους, ξεχωριστή ιστορία. Οι συµµετέχοντες σ’ αυτά βιώνουν, ακόµα και σήµερα, την ίδια πρωτόγνωρη, ξεχωριστή εµπειρία, εκείνο το αίσθηµα που πρόσφερε το 1ο συνέδριο, στη Βουλώνη (Γαλλία), το 1905, στους πρωτεργάτες του εσπεραντισµού, αυτό που εξέφρασε ο Ζάµενχοφ µε τα χαρακτηριστικά λόγια του: «Συνήλθαν εδώ σήµερα όχι Γάλλοι µε Άγγλους, όχι Ρώσοι µε Πολωνούς, αλλά άνθρωποι µε ανθρώπους!».
Μέχρι σήµερα, είναι πολλές και οι τοπικές, εθνικές και διεθνείς συναντήσεις των εσπε- ραντιστών, που διοργανώνονται κάθε χρόνο, σε πολλά µέρη του κόσµου, µε τη µορφή συνεδρίων, συνδιασκέψεων, σεµιναρίων, συµποσίων, ηµερίδων, φεστιβάλ κ.ά. Υπολογί- ζεται ότι, 15.000 εσπεραντιστές από όλο τον κόσµο συµµετέχουν κάθε χρόνο σε κάποιες από τις 200 περίπου τέτοιες συναντήσεις.
Πάντως, το µεγάλο ενδιαφέρον του εσπεραντικού κόσµου επικεντρώνεται κυρίως στα δύο ετήσια διεθνή συνέδρια, διάρκειας µιας εβδοµάδας το καθένα, που διοργανώνονται από τις δύο κεντρικές εσπεραντικές οργανώσεις, τον Παγκόσµιο Εσπεραντικό Σύλλογο και την ανεξάρτητη, αλλά συνεργαζόµενη µαζί του, Παγκόσµια Εσπεραντική Οργάνωση Νέων. Κάθε χρόνο τα συνέδρια αυτά πραγµατοποιούνται σε άλλη χώρα, όταν είναι δυνατόν και σε άλλη ήπειρο.
Το πρώτο, το Παγκόσµιο Συνέδριο της Εσπεράντο που διοργανώνεται από τον Παγκόσµιο Εσπεραντικό Σύλλογο σε συνεργασία µε τον εσπεραντικό σύνδεσµο της χώρας που το φιλοξενεί, τελεί πάντα υπό τη αιγίδα του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα της φιλοξενούσας χώρας. Στο συνέδριο αυτό συµµετέχει εκπληκτικός αριθµός συνέδρων, µοναδικός στην ιστορία κάθε είδους συνεδρίων στον κόσµο, που µερικές φορές έχει ξεπεράσει τις 4.000 συµµετοχές. Οι σύνεδροι προέρχονται συνήθως από 40-60 διαφορετικές χώρες και των πέντε ηπείρων και στη διάρκεια της συνάντησής τους µιλούν µεταξύ τους την ίδια γλώσσα, την κοινή διεθνή Εσπεράντο, µόνη γλώσσα του συνεδρίου.
Πρόκειται όχι µόνο για το πιο µαζικό, αλλά και για το πιο ποικιλόµορφο συνέδριο στον κόσµο, από πλευράς, όχι µόνο γλώσσας, θρησκείας και εθνικότητας, αλλά και επαγγέλµατος, ιδιαίτερων ενδιαφερόντων, κουλτούρας, φύλου, ηλικίας κ.ά. των συµµετεχόντων.
Στη διάρκεια του συνεδρίου, διοργανώνεται επίσης, στην ίδια ή σε γειτονική χώρα, ολι- γοήµερο προσυνέδριο ή µετασυνέδριο, τουριστικού κυρίως ενδιαφέροντος.
